สำหรับคนที่รักการออกกำลังกาย หรือชื่นชอบกีฬาเป็นชีวิตจิตใจ คงไม่มีใครอยากให้เกิดอาการบาดเจ็บขึ้น โดยเฉพาะอาการที่รุนแรงถึงขั้นต้องหยุดพักไปนาน ๆ อย่าง “เอ็นไขว้หน้าขาด” ซึ่งเป็นปัญหาที่พบบ่อยในนักกีฬา บทความนี้จาก KLOSS Wellness Clinic จะพาคุณไปทำความรู้จักกับภาวะเอ็นไขว้หน้าขาดเกิดขึ้นได้อย่างไร และทำไมเรื่องนี้ถึงสำคัญจนคนชอบเล่นกีฬาไม่ควรมองข้าม
เอ็นไขว้หน้าขาด คืออะไร
เอ็นไขว้หน้าขาด (ACL Injury) เป็นภาวะที่เส้นเอ็นไขว้หน้า (Anterior Cruciate Ligament หรือ ACL) ซึ่งเป็นเส้นเอ็นสำคัญที่อยู่ภายในข้อเข่า ได้รับบาดเจ็บจนเกิดการฉีกขาด เอ็นไขว้หน้ามีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาความมั่นคงของข้อเข่า ป้องกันการบิดหมุนที่ผิดปกติ และควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเข่าให้มั่นคงในขณะที่เราเดิน วิ่ง หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ เมื่อเอ็นส่วนนี้ได้รับบาดเจ็บ ไม่ว่าจะเล็กน้อยหรือรุนแรง ย่อมส่งผลกระทบต่อการทำงานของข้อเข่าอย่างมาก ทำให้เกิดอาการข้อเข่าไม่มั่นคง และอาจนำไปสู่ปัญหาข้อเข่าเสื่อมในระยะยาวได้
อาการของเอ็นไขว้หน้าขาด
การสังเกตอาการของภาวะเอ็นไขว้หน้าขาด เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เข้ารับการรักษาได้อย่างทันท่วงที โดยอาการที่สามารถสังเกตได้ด้วยตัวเอง มีดังนี้
- รู้สึกว่ามีเสียงลั่นในข้อเข่า: มักเกิดขึ้นในจังหวะที่ได้รับบาดเจ็บ
- รู้สึกเจ็บ หรือปวดบริเวณข้อเข่า: อาการปวดมักจะรุนแรงขึ้นทันทีหลังเกิดเหตุ
- ข้อเข่ามีอาการบวมอย่างเห็นได้ชัด: เกิดจากการที่มีเลือดออกภายในข้อเข่า
- ไม่สามารถเดินลงน้ำหนักได้อย่างเต็มที่: รู้สึกเจ็บปวดจนไม่กล้าลงน้ำหนักที่ขาข้างที่บาดเจ็บ
- รู้สึกเจ็บปวดรุนแรงจนไม่สามารถทำกิจกรรมต่อได้: โดยเฉพาะกิจกรรมที่ต้องใช้ข้อเข่าอย่างหนัก
- รู้สึกว่าข้อเข่าหลวม หรือไม่มั่นคง: โดยเฉพาะเมื่อมีการบิดหมุน หรือเปลี่ยนทิศทางอย่างรวดเร็ว
หากคุณสังเกตพบอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา เพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่รุนแรงขึ้น และช่วยให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติโดยเร็ว
เอ็นไขว้หน้าขาด เกิดจากอะไร
สาเหตุหลักที่ทำให้เอ็นไขว้หน้าขาด สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 สาเหตุหลัก คือ การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา และการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุทั่วไป
เล่นกีฬา
การเล่นกีฬาเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดที่ทำให้เกิดภาวะเอ็นไขว้หน้าขาด โดยเฉพาะกีฬาที่ต้องใช้การเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว ว่องไว และมีการเปลี่ยนทิศทางกะทันหัน เช่น ฟุตบอล บาสเกตบอล รักบี้ หรือแม้แต่การเล่นเทนนิส การกระโดดลงพื้น การลงน้ำหนักที่ข้อเข่า การปะทะ หรือการหมุนข้อเข่าในขณะที่ขายังเหยียดตรงอยู่บ่อยครั้ง ล้วนส่งผลให้เส้นเอ็นไขว้หน้าได้รับบาดเจ็บ และเกิดการฉีกขาดได้
อุบัติเหตุ
การได้รับอุบัติเหตุก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุสำคัญที่ทำให้เอ็นไขว้หน้าขาด หรือได้รับบาดเจ็บ โดยเฉพาะอุบัติเหตุที่ทำให้ข้อเข่าได้รับแรงกระแทกโดยตรง หรือเกิดการบิดหมุนที่รุนแรง เช่น การหกล้มตกบันได การได้รับอุบัติเหตุทางรถยนต์ หรือแม้แต่อุบัติเหตุเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ทำให้ข้อเข่าถูกกระแทกอย่างแรง ก็สามารถทำให้เอ็นไขว้หน้าได้รับบาดเจ็บ หรือฉีกขาดได้เช่นกัน
ผู้ที่มีความเสี่ยงภาวะเอ็นไขว้หน้าขาด
แม้ว่าอาการเอ็นไขว้หน้าขาดจะดูเหมือนเกิดขึ้นได้ยาก แต่มี 2 กลุ่มหลักที่มีความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป
นักกีฬา
นักกีฬาเป็นกลุ่มที่มีโอกาสเสี่ยงสูงต่อภาวะเอ็นไขว้หน้าขาดอย่างชัดเจน เนื่องจากลักษณะของกีฬาหลายประเภทที่ต้องมีการเคลื่อนไหวอย่างต่อเนื่อง การเร่งความเร็ว การหยุดกะทันหัน การกระโดด และการเปลี่ยนทิศทางอย่างรวดเร็ว ล้วนทำให้ข้อเข่าได้รับการกระชาก หรือบิดหมุนอย่างรุนแรง ซึ่งเพิ่มโอกาสให้เส้นเอ็นไขว้หน้าได้รับบาดเจ็บ หรืออักเสบได้ง่าย นอกจากนี้ การถูกกระแทก หรือการปะทะกันในขณะเล่น ก็ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงให้เอ็นไขว้หน้าขาด หรือข้อเข่าได้รับบาดเจ็บมากขึ้นไปอีก
ผู้หญิง
ผู้หญิงเป็นอีกกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อภาวะเอ็นไขว้หน้าขาดสูงกว่าผู้ชาย เนื่องจากสรีระร่างกายที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะมุมของข้อเข่าที่กว้างกว่า และความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าที่น้อยกว่า ทำให้เมื่อมีการเคลื่อนไหว เช่น การกระโดด การลงน้ำหนัก หรือการทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรง ผู้หญิงมีโอกาสที่เอ็นไขว้หน้าจะได้รับบาดเจ็บได้ง่ายกว่าผู้ชายอย่างมีนัยสำคัญ
วิธีการรักษาเอ็นไขว้หน้าขาด
เมื่อได้รับบาดเจ็บที่เอ็นไขว้หน้าหัวเข่า หลายคนอาจกังวลว่าจะต้องได้รับการผ่าตัดทันที แต่ในความเป็นจริงแล้ว การรักษาเอ็นไขว้หน้าขาดไม่จำเป็นต้องผ่าตัดเสมอไป ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ความรุนแรงของอาการ ระดับความบาดเจ็บ กิจกรรมที่ทำในชีวิตประจำวัน ความไม่มั่นคงของข้อเข่า หรือมีการบาดเจ็บร่วมกับส่วนอื่น ๆ หรือไม่
สำหรับผู้ป่วยที่เอ็นไขว้หน้าขาดบางส่วน และข้อเข่ามีความไม่มั่นคงไม่มาก สามารถรักษาได้ด้วยการฟื้นฟู และเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า รวมถึงการทำกายภาพบำบัดเพื่อฝึกองศาการเคลื่อนไหว การทรงตัว และการเคลื่อนไหวที่ถูกต้อง การทำเช่นนี้สามารถช่วยให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ อย่างไรก็ตาม
สำหรับผู้ป่วยที่เอ็นไขว้หน้าขาดทั้งหมด หรือมีการบาดเจ็บร่วมกับส่วนอื่น ๆ ของข้อเข่ามาก การผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้หน้าใหม่ (ACL Reconstruction) โดยการนำเส้นเอ็นจากส่วนอื่นมาใช้ทดแทน มักเป็นทางเลือกที่จำเป็น ซึ่งมักใช้วิธีผ่าตัดส่องกล้อง ทำให้ฟื้นตัวได้เร็ว และเมื่อผ่าตัดแล้วก็ต้องทำกายภาพบำบัด และฟื้นฟูอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ข้อเข่ากลับมามั่นคง และสามารถทำกิจกรรม หรือเล่นกีฬาได้อย่างเต็มที่
สรุปบทความ
เอ็นไขว้หน้าขาด เป็นอาการบาดเจ็บที่ทุกคน โดยเฉพาะนักกีฬา หรือผู้ที่ชื่นชอบการออกกำลังกายไม่ควรมองข้าม เพราะหากเป็นแล้วและไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาจส่งผลให้ข้อเข่าไม่มั่นคงเรื้อรัง และมีโอกาสเกิดภาวะข้อเข่าเสื่อมตามมาได้ในอนาคต การดูแลตัวเองเบื้องต้น การเตรียมตัวก่อนและหลังออกกำลังกายอย่างเหมาะสม รวมถึงการเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า และการฝึกการทรงตัว เป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันเอ็นไขว้หน้าขาด
หากคุณกำลังมีอาการปวดหัวเข่าเรื้อรัง หรือมีปัญหาเกี่ยวกับข้อเข่า ไม่ว่าจะเป็น อาการปวดเข่าในวัยรุ่น ข้อเข่าเสื่อมจากอายุ หรือใช้งานหนักจนลุกนั่งลำบาก บวม หรือลงน้ำหนักไม่ได้ และไม่อยากผ่าตัด KLOSS Wellness Clinic คือ คลินิกกระดูกและข้อ ที่พร้อมดูแลคุณ ด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางที่มีประสบการณ์กว่า 30 ปี และแนวทางการรักษาที่เน้นการฟื้นฟูโดยไม่ใช้ยาเคมี และไม่เน้นการผ่าตัด เราดูแลคนไข้มาแล้วกว่า 20,000 เคส เพื่อให้คุณกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่และปราศจากความกังวลใจเรื่องอาการปวดข้อ
